شبیه‌ترین جوان به پیامبر خوبان

فرهنگ>دین و اندیشه - سالروز ولادت حضرت علی اکبر(ع) روز جوان نام گرفت، انسانی از تبار پاکان که در سایه سار اطاعت از پروردگار به پاسداری از آرمان های والای دین اسلام پرداخت و با شهامت و ایثار خویش الگویی شایسته برای فرزندان این مرز و بوم شد، جوانانی که با سلاح علم و ایمان و اقتدا به ایشان توانستند در مسیر سازندگی کشور گام های موثری بردارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش خبرآنلاین حجت‌الاسلام حمید احمدی‌جلفایی، استاد حوزه و دانشگاه به بررسی شخصیت و جایگاه حضرت علی اکبر علیه‌السلام به عنوان بزرگ‌ترین فرزند امام حسین علیه‌السلام و اولین شهید واقعه کربلا پرداخت. او با اشاره به اختلاف اقوال موجود گفت: برخی حضرت علی اکبر علیه‌السلام را دومین شهید، بعد از فرزند مسلم دانسته‌اند و برخی نیز مانند المناقب ابن شهرآشوب او را بیستمین شهید گفته‌اند، اما در زیارت ناحیه مقدسه تصریح شده است که ایشان اولین شهیدی است که در کربلا به شهادت می‌رسد: «السَّلَامُ عَلَیک یا أَوَّلَ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیرِ سَلِیلٍ مِنْ سُلَالَةِ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیک وَ عَلَی أَبِیک.» سلام بر اولین کشته از نسل بهترین دودمان از دودمان ابراهیم خلیل علیه‌السلام.

علی اکبر علیه‌السلام؛ نخستین پسر امام حسین علیه‌السلام یا دومین پسر؟

او ادامه داد: همچنین برخی منابع او را اولین فرزند امام حسین علیه‌السلام می‌دانند و برخی دیگر از منابع مانند شیخ طوسی، شیخ مفید، ابن طاووس حلی امام سجاد علیه‌السلام را علی اکبر دانسته‌اند، ولی این گفته نه در میان قدما و نه در میان متأخرین معتبر دانسته نشده است. به نظر می‌رسد منشأ این قول روایت صحیحی است که از ائمه‌اطهار علیهم‌السلام به ما رسیده است که در آن تصریح شده که امر امامت به فرزند بزرگ می‌رسد و ازآن‌جایی‌که امامت به امام سجاد علیه‌السلام رسیده، لذا ایشان نتیجه گرفته‌اند که امام سجاد علیه‌السلام فرزند بزرگ‌تر امام حسین علیه‌السلام بودند، اما = در خود روایت نیز اشاره‌ای شده است که این به شرطی است که فرزند بزرگ‌تر بی‌عیب و نقص باشد و در قید حیات باشد. ازطرفی در مورد برخی دیگر از فرزندان ائمه‌اطهار علیهم‌السلام، مانند امام صادق علیه‌السلام نیز این اتفاق افتاده است؛ چراکه فرزند بزرگ ایشان عبدالله بن افتح، فرد معیوبی بوده و امام صادق علیه‌السلام نیز بر امامت امام کاظم علیه‌السلام تصریح کرده بودند.

این پژوهشگر تاریخ درخصوص امامت امام سجاد و علی اکبر علیهماالسلام تأکید کرد: مورد امام سجاد و علی اکبر علیهمالسلام که هر دو هم‌شأن و هم‌رتبه بودند، باید گفت امام سجاد علیه‌السلام تنها فرزند بزرگ حی و زنده امام حسین علیه‌السلام بودند و لذا امر امامت به ایشان رسید.

این استاد حوزه ادامه داد: کتاب‌های تاریخی بسیار معتبری از همان دوره‌های اولیه، مانند لباب الانساب، تاریخ طبری، ابن شهرآشوب، ابوالفرج اصفهانی، طبقات الکبری و... بر بزرگ‌تر بودن علی اکبر علیه‌السلام تصریح دارند. در برخی منابع مانند السرائر و یکی از نقل‌های طبری نیز فرزندان امام حسین علیه‌السلام را که نام علی داشته باشند دونفر ذکر کرده‌اند: علی اکبر علیه‌السلام که همان جوان شهید است و علی اصغر علیه‌السلام که امام سجاد علیه‌السلام است. این هم قول ضعیفی است، اما به نظر می‌رسد در مقام یادکرد این‌گونه خطاب کرده‌اند، نه این‌که لزوماً دو فرزند باشد.

احمدی‌جلفایی با اشاره به شبهه‌ای درخصوص فرزندان پسر امام حسین علیه‌السلام اظهار داشت: شبهه‌ای در کتاب اقبال آمده است که در یکی از زیارت‌های این کتاب به نقل از متخب طریحی بیان شده، وقتی به امام سجاد علیه‌السلام سلام داده می‌شود، به عنوان علی اصغر از ایشان یاد می‌گردد؛ که گفته شد این اصغر بودن در مقایسه با علی اکبر علیه‌السلام بیان شده است نه به معنای اصغر بودن حقیقی. علاوه بر این در انتساب این زیارت به معصوم خلل وجود دارد. از طرف دیگر سند این روایت، سند ضعیفی است و با توجه به مطالعات نسخه‌شناسی و نسخه‌پژوهی نیز لفظ اصغر در متن اصلی نیامده است، اما برخی از حاشیه‌نویسان مانند شیخ طوسی، شیخ مفید یا سیدبن طاووس، با همان دیدگاهی که داشتند این لفظ را به آن افزوده‌اند.

او با بیان این‌که با توجه به نقل‌های معتبری که وجو دارد سه پسر با نام علی برای امام حسین علیه‌السلام ذکر شده است: علی اکبر، علی اوسط و علی اصغر، خاطرنشان کرد: عرب وقتی اسمی واحد را برای چند نفر می‌گذاشت، آن‌ها را با عناوین اکبر، اوسط و اصغر و در مورد زنان با عناوین کبری، وسطی و صغری یاد می‌کرد. بنابر روایتی که در کتاب کافی آمده است، امام حسین علیه‌السلام مطابق جریانی در پاسخ عده‌ای که به تعدد نام علی در فرزندان امام حسین علیه‌السلام اعتراض می‌کنند، می‌فرمایند: من دوست دارم اگر صد فرزند هم داشته باشم و بتوانم، به جز نام علی برای آن‌ها انتخاب نکنم؛ این مطلب بیان‌کننده آن است که تعداد فرزندان امام حسین علیه‌السلام با نام علی زیاد بوده است. عده‌ای به این روایت اعتراض کرده‌اند که اگر چنین است، چرا امام حسین علیه‌السلام نام تمام فرزندان خود را علی نگذاشتند؟ ما در جواب می‌گوییم، امام حسین علیه‌السلام در متن روایت نمی‌فرمایند "چنین کردم"، بلکه می‌فرمایند "دوست دارم چنین کنم"؛ در مقام عمل نیز بیشتر از سه فرزند را با نام واحد نمی‌نامیدند.

این پژوهشگر تاریخ با اشاره به قرینه دیگری که به صراحت نشان‌دهنده کوچک‌تر بودن امام سجاد علیه‌السلام است، گفت: این قرینه، نقلی است که در مقاتل الطالبیین و نسب قریش از یزید یا ابن زیاد مطرح شده است که وقتی اسرا را در برابر ایشان می‌آورند، از امام نامش را می‌پرسند و امام سجاد علیه‌السلام می‌فرمایند نام من علی است. ابن زیاد یا یزید می‌گوید: مگر حسین چند علی دارد؟ خدا که علی را در کربلا کشت؟ امام سجاد علیه‌السلام در جواب می‌فرمایند او برادر بزرگ‌تر من بود.

شخصیت و خصوصیات حضرت علی اکبر علیه‌السلام

این استاد حوزه در ادامه درخصوص شخصیت و خصوصیات حضرت علی اکبر علیه‌السلام اظهار داشت: در وصف صفات حسنه علی اکبر علیه السلام به عنوان یک شخص با کمال، نه تنها از زبان پدر ایشان که در بیان سایرین نیز توصیفاتی ذکر شده است؛ حتی خود معاویه نیز توصیفی درخصوص حضرت علی اکبر علیه‌السلام دارد که در تاریخ نیز ثبت شده است: «از نظر من اولی‌ترین فرد به امر حکومت، علی فرزند حسین بن علی است؛ چراکه جدش رسول خداست و شجاعت بنی هاشم در اوست...» هرچند این توصیف در راستای برهم‌زدن اوضاع سیاسی و سلب حق حکومت از امام حسین علیه‌السلام و حق حکومت قایل‌شدن برای علی اکبر بیان شده است، اما ستایشی ناخواسته از شأن و شخصیت ایشان است؛ چراکه نسب حضرت علی اکبر علیه‌السلام از طرف مادر به طائفه ابوسفیان می‌رسد و مادر ایشان لیلا، خواهرزاده ابوسفیان بود. به همین خاطر است که در برخی مصادر آمده است که در شب عاشورا برخی از طرف دشمن برای علی اکبر علیه‌السلام امان‌نامه آوردند و ایشان به غیظ آمده و گفتند من خویشاوندی با رسول گرامی خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم را به خویشاوندی دیگری نمی‌فروشم.

مادر حضرت علی اکبر علیه‌السلام چه کسی بود؟
احمدی‌جلفایی درخصوص مادر حضرت علی اکبر علیه‌السلام گفت: یکی از نقاط ابهامی در زندگی علی اکبر علیه‌السلام وجود دارد، نام مادر ایشان است. عمده منابع تاریخی نام مادر ایشان را لیلا یا لیلی دختر ابي مره بن عروه بن مسعود ثقفي و جد مادری او را ام لیلا دانسته‌اند. برخی منابع تاریخی در مقام یادکرد از مادر ایشان، لیلا را با ام لیلا اشتباه گرفته‌اند و این دو نام را به جای یکدیگر به کار برده‌اند که این امر، ناشی از سهو این نویسندگان است.

او افزود: برخی دیگر از منابع، مانند مناقب ابن شهرآشوب نام مادر علی اکبر را «بَرَّه»، به معنای زن نیکوکار عنوان کرده و او را دختر عروه بن مسعود ثقفی دانسته‌اند، اما با توجه به نسبی که در این کتاب آمده و نسبی که در منابع معروف ذکر شده است، این نام و انتساب دارای اضطراب جدی است، مگر این‌که ما این نام را لقبی برای لیلا بدانیم؛ چنان‌چه این لقب برای بسیاری از زنان معروف مکتب تشیع نیز به کار رفته است. همچنین کتاب طبقات کبری نام مادر علی اکبر را آمنه ذکر کرده است، ولی تصریح دارد که دختر عروه بن مسعود است؛ این را هم می‌توان لقب دیگری برای لیلا دانست.

نویسنده کتاب صحیفه فاطمیه با بیان این‌که برخی از منابع مانند ارشاد شیخ مفید، مادر علی اکبر را دختر یزدگر سوم؛ یعنی شهربانو دانسته‌اند و نام مادر علی اصغر را ام لیلا دانسته‌اند، خاطرنشان کرد: این خلاف مشهور است و ظاهراً ناشی از آن است که این منابع علی اکبر را امام سجاد علیه‌السلام می‌دانند و به همین خاطر نام مادر این دو را نیز این‌چنین مطرح کرده‌اند.

ابوالحسن؛ لقب علی اکبر علیه‌السلام

این استاد حوزه القاب حضرت علی اکبر علیه‌السلام که در منابع ذکر شده است را چنین بیان کرد: در کتاب ارشاد مفید، لقبی به نام ابومحمد آمده است که به نظر اشتباه است و این لقبی از القاب امام سجاد علیه‌السلام است و منشأ این خطا نیز همان علی اکبر نامیدن امام سجاد علیه‌السلام است، اما در کتب دیگری مانند مقرم، سرائر، مقاتل الطالبیین و... لقب مشهوری که برای ایشان ذکر کرده‌اند، ابوالحسن است.

سن علی اکبر علیه‌السلام در هنگام شهادت

او درخصوص سن حضرت علی اکبر علیه‌السلام هنگام شهادت با بیان این‌که در مورد سن ایشان نیز میان منابع اختلاف است، گفت: در بیشتر منابع مانند مقرم، سرائر، مقاتل الطالبیین که به صورت ادبی به این مسئله پرداخته‌اند، روز تولد ایشان 11 شعبان سال 33 هجری در دوره خلافت عثمان دانسته شده است که بر این اساس، در هنگام شهادت سن ایشان 28 سال خواهد بود و این قوی‌ترین قولی است که در مورد سن حضرت علی اکبر علیه‌السلام وجود دارد. برخی دیگر از منابع ذکر کرده‌اند که ایشان 2 سال مانده به پایان خلافت عثمان متولد شده‌اند که این قول هم تفاوت چندانی با قول قبل نخواهد داشت. برخی دیگر از منابع نیز 25 سال و حتی منبعی مانند خوارزمی 18سال و ابن شهرآشوب ضمن این‌که قول 18 سالگی را مطرح می‌کند، از زبان عده‌ای ناشناس 25 سال را نیز بیان می‌نماید. همچنین بعضی نقل‌های بسیار ضعیف هم 11 و 12 سالگی را عنوان می‌کنند، اما قرائنی که در این مورد وجود دارد نشان‌دهنده آن است که سن حضرت علی اکبر علیه‌السلام باید بیشتر از 23 سال باشد؛ چراکه امام سجاد علیه‌السلام در کربلا 23 سال داشتند و حضرت علی اکبر علیه‌السلام که از ایشان بزرگ‌تر لودند باید سنی بالاتر از 23 را داشته باشند.

آیا علی اکبر علیه‌السلام ازدواج کرده و صاحب فرزند بودند؟
احمدی‌جلفایی با بیان این‌که با توجه به سنی که برای حضرت علی اکبر علیه‌السلام بیان می‌شود، سؤالی که مطرح خواهد شد آنست که آیا ایشان در کربلا ازدواج کرده و صاحب فرزند بودند یا خیر؟، ادامه داد: برخی منابع قدیمی بر این نکته که هیچ عقب و فرزندی از علی اکبر علیه‌السلام نمانده است، تصریح دارند. بعضی نیز سخن این منابع قدیمی را حمل بر آن کرده‌اند که ایشان ازدواج نکرده بودند، اما می‌دانیم که سن ازدواج جوانان عرب مخصوصاً در میان بنی‌هاشم سن پایینی بوده است. چگونه ممکن است علی اکبر علیه‌السلام با اینکه 23 سال بیشتر داشته، ازدواج نکرده باشند؛ آن هم در شرایطی که برادر کوچک‌تر ایشان، امام سجاد علیه‌السلام قبل از کربلا ازدواج کرده و فرزندشان امام باقر علیه‌السلام به عنوان طفلی خردسال در کربلا حاضر بودند. در نتیجه ما از طرفی می‌دانیم سن ایشان در کربلا بیش از 23 سال است و از طرف دیگر می‌دانیم که فرزندی از ایشان نمانده است؛ با توجه به این دو نکته حدس این است که ایشان ازدواج کرده بودند، هرچند که از همسرشان یادکردی نیست، اما به دلایلی یا فرزندار نشده بودند یا فرزندانشان از دنیا رفته بودند، اما این‌که از ایشان فرزندی به یادگار نمانده است، لزوماً به معنای ازدواج‌نکردن و یا سن پایین ایشان نیست و احتمالات مختلفی می‌تواند مطرح باشد.

شبیه‌ترین فرد خلقاً و خلقا و منطقاً به رسول خدا

احمدی‌جلفایی با بیان این‌که مقام و منزلت و شأن علی اکبر علیه‌السلام حکایت از تربیت مادر ایشان دارد و ما با پرداختن به شخصیت علی اکبر علیه‌السلام به گوشه‌ای از زحمات و درجات مادر ایشان نیز پی خواهیم برد، اظهار داشت: مهم‌ترین ویژگی علی اکبر علیه‌السلام همان است که امام حسین علیه‌السلام در هنگام وداع با ایشان بر زبان آوردند: "خداوندا تو شاهد باش که من شبیه‌ترین فرد خلقاً و خلقا و منطقاً به رسول خدا را به میدان می‌فرستم".

این استاد حوزه با بیان این‌که امام حسین علیه‌السلام در این عبارت به سه بعد شخصیتی علی اکبر علیه‌السلام می‌پردازند؛ ظاهر، خلق و خو و منطق، گفت: صفت دوم که به شباهت خلق و خو اشاره دارد، نشان از صفات و کمالات فراوان حضرت علی اکبر علیه‌السلام است؛ به‌طوری‌که امام حسین علیه‌السلام می‌فرمایند ما وقتی مشتاق دیدار پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌شدیم، به چهره علی اکبر علیه‌السلام نگاه می‌کردیم.

عبارتی در زیارت ناحیه مقدسه در مدح علی اکبر علیه‌السلام
او با اشاره به یکی از عبارات وارده در زیارت ناحیه مقدسه اظهار داشت: عبارت دیگری که نشان از شأن و منزلت حضرت علی اکبر علیه‌السلام دارد، عبارتی است که در زیارت ناحیه آمده است: «أَشْهَدُ أَنَّک أَوْلَی بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ أَنَّک ابْنُ رَسُولِهِ وَ ابْنُ حُجَّتِهِ وَ أَمِینِهِ حَکمَ اللَّهُ لَک عَلَی قَاتِلِک مُرَّةَ بْنِ مُنْقِذِ بْنِ النُّعْمَانِ الْعَبْدِی.» که در این عبارت از علی اکبر علیه‌السلام به عنوان حجت و امین الهی نام برده می‌شود؛ او اولین کسی است که به مبارزه با دشمن برمی‌خیزد و تا زمانی که زنده بود، از ارکان سپاه امام حسین علیه‌السلام بود و در شهادت ایشان امام حسین علیه‌السلام فرمودند: بعد از تو دنیا ویران باد. حتی در راه کربلا، وقتی امام حسین علیه‌السلام خبر از شهادت همه یاران می‌دهند، حضرن علی اکبر علیه‌السلام می‌گوید: من بر دفاع از حق راضی هستم و تا پای شهادت خواهم ایستاد. ایشان همان کسی است که برای اولین نمازی که در کربلا اقامه شد، اذان گفتند.

/6262

منبع: خبرآنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۲۲۶۰۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یادداشت| امام صادق(ع) و نگاه ویژه به شهر مقدس قم

بیشترین روایاتی که در ارتباط با شهر مقدس قم و قمی ها بیان شده از امام صادق(ع) است که در مناسبت‌های مختلفی از این شهر و اهل آن به نیکی یاد کرده و تعابیر بی‌نظیری را برای شهر قم بیان کرده‌اند. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، شهر مقدس قم از شهرهایی است که از صدر اسلام مورد توجه معصومین علیهم السلام بوده و روایات فراوانی از پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) گرفت تا امام هادی و امام عسکری علیهما السلام راجع به شهر مقدس قم و ویژگی‌های آن بیان شده که این شهر را به مقصدی برای مهاجرت اصحاب و یاران اهل بیت تبدیل کرده و اهل آن را مورد تحسین و تمجید قرار داده اند.

بیشترین روایاتی که در رابطه با شهر مقدس قم و قمی ها بیان شده است از امام صادق علیه السلام است که در مناسبت های مختلفی از این شهر و اهل آن به نیکی یاد کرده و تعابیر بی نظیری را برای شهر قم بیان کرده اند به صورتی که شهر قم را شهر منتخب خداوند و حرم اهل بیت، پناهگاه فاطمیون و محل امن شیعیان دانسته و ضمن تشویق مؤمنان به مهاجرت به قم اهل قم را مردمی نجیب، عالم، دیندار، پیکارجوی در راه خدا و یاوران امام عصر(عج) معرفی کرده اند.

این نوشته به 19 روایت از امام صادق(ع) و به برخی از ویژگی های این شهر مقدس از نگاه امام صادق علیه السلام می پردازیم.

1. قم حرم اهل البیت علیهم السلام

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ لِلَّهِ حَرَماً وَهُوَ مَکةَ، وَانَ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَهُوَ الْمَدینَةُ، وَانَّ لِامیرِالْمُؤْمِنینَ حَرَماً وَهُوَ الْکوفَةُ، وَانَّ لَنا حَرَماً وَهُوَ بَلْدَةُ قُمْ، وَسَتُدْفَنُ فیها امْرَأَةٌ مِنْ اوْلادی تُسَمّی فاطِمَةُ، فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. قالَ الرَّاوی: وَکانَ هذا الْکلامُ مِنْهُ قَبْلَ انْ یولَدَ الْکاظِمُ علیه السلام؛ خداوند حرمی دارد که مکه است، و برای پیامبر صلی الله علیه و آله هم حرمی است و آن مدینه است، حرم امیرالمؤمنین علیه السلام کوفه و حرم ما اهل البیت شهر قم است. بزودی در قم، زنی از فرزندان من به نام فاطمه دفن می شود که هر کس مرقد او را زیارت کند بهشت بر وی واجب می گردد. راوی گوید: امام صادق علیه السلام این سخن را قبل از تولّد امام کاظم علیه السلام پدر بزرگوار حضرت فاطمه معصومه علیها السلام بیان کرد». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 41)

2. قم مدفن شفیعه شیعیان

امام صادق علیه السلام فرمود: «تُقْبَضُ فیها امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدی اسْمُها فاطِمَةُ بِنْتُ مُوسی، وَتَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شیعَتی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ در شهر قم زنی از فرزندان من رحلت می کند که نام او فاطمه دختر موسی بن جعفر علیهما السلام است، و تمام شیعیان من (که شایسته شفاعت باشند) با شفاعت این خانم وارد بهشت می شوند». (بحارالانوار، ج 60، ص 228، ح 59)

3. قم و زائران بهشتی

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ زِیارَتَها تَعْدِلُ الْجَنَّةَ؛ بی شک (ثواب) زیارت مرقد حضرت معصومه علیها السلام برابر با بهشت است». (بحارالانوار ج 48، ص 317)

4. قم منتخب خدا

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ اللَّهَ اخْتارَ مِنْ جَمیعِ الْبِلادِ کوفَةَ وَ قُمْ وَ تِفْلیسَ؛ خداوند ازمیان تمام شهرها، کوفه، قم و تفلیس را برگزیده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 25)

5. قم حجّت خدا بر همه دنیا

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ اللَّهَ احْتَجَّ بِالْکوفَةِ عَلی سائِرِ الْبِلادِ، وَبِالْمُؤْمِنینَ مِنْ اهْلِها عَلی غَیرِهِمْ مِنْ اهْلِ الْبِلادِ، وَاحْتَجّ بِبَلْدَةِ قُمْ عَلی سایرِ الْبِلادِ وَبِأَهْلِها عَلی جَمیعِ اهْلِ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ مِنَ الْجِنّ وَالْإنْسِ، وَلَمْ یدَعِ اللَّهُ قُم وَاهْلَه مُسْتَضْعَفاً بَلْ وَفَّقَهُمْ وَایدَهُمْ.. وَسَیأْتی زَمانٌ تَکون بَلْدَةُ قُمْ وَاهْلُها حُجَّةً عَلَی الْخَلائِقِ وَذلِک فی زَمانِ غیبَةِ قائِمِنا علیه السلام الی ظُهُورِهِ، وَلَوْلا ذلِک لَساخَتِ الْارْضُ بِأَهْلِها، وَانَ الْمَلائِکةَ لَتَدْفَعُ الْبَلایا عَنْ قُمْ وَاهْلِهِ، وَما قَصَدَهُ جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا قَصَمَهُ قاصِمُ الْجَبَّارینَ؛ خداوند کوفه را بر دیگر شهرها، و مؤمنین آن را بر مؤمنان سایر سرزمینها حجّت قرار داد و شهر قم را بر سایر شهرها و مردم آن را بر همه اهالی شرق و غرب عالم، از جن و انس، حجّت قرارداد. خداوند شهر قم و مردم آن را مستضعف و ناتوان رها نکرده، بلکه به آنان توفیق داده و آنها را تأیید کرده است. روزگاری خواهد آمد که شهر قم و مردمان آن بر دیگر مردمان حجت باشند. آن روزگار در زمان غیبت قائم ماست تا زمان ظهورش. اگر چنین نبود زمین، اهل خود را در کامش فرو می برد. فرشتگان بلایا را از قم و مردم قم دور می کنند. هیچ ستمگری قصد بدی نسبت به آنان نکند، مگر آن که درهم شکننده ستمگران او را در هم شکند». ( بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 22)

6. قم معدن علم و دانش

امام صادق علیه السلام فرمود: «سَتَخْلُو کوفَةُ مِنَ الْمُؤمِنِینَ، وَیأْزِرُ عَنْهَا الْعِلْمُ کما تَأْزِرُ الْحَیةُ فی جُحْرِها، ثُمَّ یظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یقالُ لَها قُمْ، وَتَصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَالْفَضْلِ، حَتّی لایبْقی فی الْارْضِ مُسْتَضْعَفٌ فی الدّینِ حَتّی الْمُخَدَّراتِ فِی الْحِجالِ، وَذلِک عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قائِمِنا، فَیجْعَلُ اللَّهُ قُمْ وَاهْلَهُ قائِمینَ مَقامَ الْحُجَّةِ، وَلَوْلا ذلِک لَساخَتِ الْارْضُ بِأَهْلِها، وَلَمْ یبْقَ فی الْارْضِ حُجَّةٌ، فَیفیضُ الْعِلْمُ مِنْهُ الی سایرِ الْبِلادِ فی الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، فَیتِمُّ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقَ حَتّی لایبْقی احَدٌ عَلَی الْارْضِ لَمْ یبْلُغْ الَیهِ الدّینُ وَالْعِلْمُ، ثُمَّ یظْهَرُ الْقائِمُ علیه السلام؛ بزودی کوفه از مؤمنان تهی خواهد گشت و علم و دانش از آن رخت برخواهد بست، همانند ماری که در لانه اش پنهان شود. آن گاه علم و دانش در شهری به نام قم آشکار خواهد شد. این شهر معدن دانش و فضیلت خواهد شد تا آنجا که بر روی کره زمین کسی نمی ماند که در دین ضعیف و ناتوان باشد، حتّی زنان پرده نشین؛ و این امر نزدیک ظهور قائم ما رخ خواهد داد؛ خداوند قم و مردم آن را جانشینان حضرت حجّت قرار می دهد. اگر چنین نبود بی شک زمین اهل خود را می بلعید و در روی زمین حجتی باقی نمی ماند. علم و دانش از این شهر به شهرهای دیگر در شرق و غرب عالم سرازیر می شود و بدین سان حجّت خدا بر بندگانش تمام می شود، تا آنجا که در کره خاکی کسی نمی ماند که دین و دانش به او نرسیده باشد؛ سپس حضرت مهدی علیه السلام ظهور می کند». (بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 23)

7. قم کانون شیعیان

عبدالله بن سنان روایت مفصّلی از امام صادق علیه السلام نقل کرده، که در بخشی از آن آمده است «وَ هُوَ مَعْدِنُ شیعَتِنا؛ قم کانون شیعیان ماست».  (بحارالانوار، ج 60، ص 212، ح 20)

8. قم پناه مؤمنان در فتنه ها

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا عَمَّتِ الْبُلْدانَ الْفِتَنُ فَعَلَیکمْ بِقُمْ وَحَوالیها وَنَواحیها فَانَّ الْبَلاءَ مَدْفُوعٌ عَنْها؛ هنگامی که فتنه ها همه شهرها را فرا بگیرد به قم و اطراف آن پناه ببرید که بلا از قم دفع شده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 26)

9. سلام و برکات خدا بر قم

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ لَعَلی قُمْ مَلِکاً رَفْرَفَ عَلَیها بِجَناحَیهِ لایریدُها جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا اذابَهُ اللَّهُ کذَوبِ الْمِلْحِ فی الْماءِ، ثُمَّ اشارَ الی عیسَی بْنِ عَبْدِاللَّهِ فَقالَ: سَلامُ اللَّهِ عَلی اهْلِ قُمْ. یسْقَی اللَّهُ بِلادَهُمُ الْغَیثَ، وَینْزِلُ اللَّهُ عَلَیهِمُ الْبَرَکاتِ، وَیبَدِّلُ اللَّهُ سَیئاتِهِمْ حَسَناتٍ، هُمْ اهْلُ رُکوعٍ وَسُجُودٍ وَقِیامٍ وَقُعُودٍ، هُمُ الْفُقَهاءُ الْعُلَماءُ الْفُهَماءُ، هُمْ اهْلُ الدّرایةِ وَالرّوایةِ وَحُسْنِ الْعِبادَةِ؛ برفراز قم فرشته ای پیوسته بال و پر می زند. هیچ ستمگری تصمیم سوئی در مورد قم نمی گیرد مگر این که خداوند او را (به وسیله آن فرشته) نابود می کند، همانگونه که نمک در آب حل می شود. حضرت سپس از عیسی بن عبدالله قمی یاد کرد و فرمود: سلام و درود خدا بر اهل قم. محلی که خداوند آن را با آب باران سیراب می کند، و برکاتش را بر اهل آن نازل می نماید، و گناهان و خطاهای آنان را تبدیل به حسنه می کند. آنان اهل رکوع و سجود و قیام و قعودند. آنها هستند فقها و علما و خردمندان. آنان اهل روایت و درایت و عبادت نیکو هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 217، ح 46)

10. خاک قم مقدّس است

امام صادق علیه السلام فرمودند: «تُرْبَةُ قُمْ مُقَدَّسَةٌ وَاهْلُها مِنَّا وَنَحْنُ مِنْهُمْ، لایریدُهُمْ جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا عُجّلَتْ عُقُوبَتُهُ مالَمْ یخُونُوا اخْوانَهُمْ فَاذا فَعَلُوا ذلِک سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیهِمْ جَبابِرَةَ سُوءٍ! اما انَّهُمْ انْصارُ قائِمِنا وَدُعاةُ حِقّنا. ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ الَی السَّماءِ وَقالَ: اللَّهُمَّ اعْصِمْهُمْ مِنْ کلّ فِتْنَةٍ وَنَجّهِمْ مِنْ کلّ هَلَکةٍ؛ خاک قم مقدّس است، ومردم قم از ما، و ما از آنها هستیم. هر ظالم ستمگری نسبت به قم نظر سویی داشته باشد خداوند در مجازاتش تعجیل می کند. این ویژگی ها برای اهل قم تا زمانی است که نسبت به یکدیگر خیانت نکنند. اگر چنین کنند خداوند حاکمان ستمگری را بر آنها مسلّط می کند. آگاه باشید که یاران حضرت مهدی علیه السلام و دعوت کنندگان به حقّ ما، قمی ها هستند. سپس حضرت سر به آسمان بلند کرد و این گونه در حق اهل قم دعا کرد: خدایا! آنها را از هرفتنه ای حفظ کن و از هر هلاکت و نابودی مصون بدار». (بحارالانوار، ج 60، ص 218، ح 49)

11. قم پناهگاه فاطمیون و محل راحتی مؤمنان

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا اصابَتْکمْ بَلِیةٌ وَعَناءٌ فَعَلَیکمْ بِقُمْ. فَانَّهُ مَأْوی الْفاطِمِیینَ، وَمُسْتَراحُ الْمُؤْمِنینَ. وَسَیأتی زَمانٌ ینْفَرُ اوْلِیائُنا وَمُحِبُّونا عَنَّا وَیبْعُدُونَ مِنّا، وَذلِک مَصْلَحَةٌ لَهُمْ لِکیلا یعْرَفُوا بِوِلایتِنا، وَیحْقِنُوا بِذلِک دِمائَهُمْ وَامْوالَهُمْ. وَما ارادَ احَدٌ بِقُمْ وَأَهْلِه سُوءاً الّا اذَلَّهُ اللَّهُ وَابْعَدَهُ مِنْ رَحْمَتِهِ؛ هر زمان بلاها و نگرانی ها شما را فراگرفت به قم پناه ببرید. زیرا قم پناهگاه فاطمیین و محل راحتی مؤمنان است. و زمانی خواهد آمد که اولیاء و دوستان ما از ما دور می شوند و از شهرهای ما کوچ می کنند، و این کار به مصلحت آنان است، برای این که به ولایت ما شناخته نشوند، و جان و مال خود را حفظ کنند و هر کس به قم و اهل قم نظر بدی کند خداوند او را ذلیل کرده و از رحمتش دور می سازد». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 32)

12. قم مأمن شیعیان

جماعتی از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند که فرمودند: «اذا عَمَّتِ الْبَلایا فَالْامْنُ فی کوفَةِ وَنَواحیها مِنَ السَّوادِ وَقُمْ مِنَ الْجَبَلِ وَنِعْمَ الْمَوْضِعُ قُمْ لِلْخائِفِ الطَّائِفِ؛ هنگامی که بلا فراگیر شود امنیت در کوفه و اطراف آن در عراق، و قم در منطقه جبل (ایران) خواهد بود و قم محل خوبی برای افراد خائف و سرگردان است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 28)

13. دفع بلا از قم

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا فَقَدَ الْامْنُ مِنَ الْعِبادِ، وَرَکبَ النَّاسُ عَلَی الْخُیولِ، وَاعْتَزَلُوا النّساءَ وَالطّیبَ، فَالْهَرْبُ الْهَرْبُ عَنْ جَوارِهِمْ، فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِداک: الی اینَ؟ قالَ: الی الْکوفَةِ وَنَواحیها، اوْ الی قُمْ وَحَوالیها فَانَّ الْبَلاءَ مَدْفُوعٌ عَنْهُما؛ هنگامی که امنیت از میان مردم رخت بربست، و مردم سوار بر مرکب های جنگی شده، و از همسران خویش و بوی خوش فاصله گرفتند، از آنها فرار کنید. راوی می گوید عرض کردم: فدایت گردم به کجا فرار کنیم؟ فرمود: به سمت کوفه و حوالی آن، یا قم و نواحی آن، زیرا بلا از این دو شهر دفع شده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 29)

14. قم مرکز شیعیان و موالیان ائمّه اطهار علیهم السلام

سلیمان بن صالح می گوید: روزی خدمت امام صادق علیه السلام بودم، که از فتنه های بنی عبّاس و مشکلاتی که از سوی آنها دامنگیر مردم شده بود سخن به میان آمد، عرض کردم: فدایت گردم، در چنین زمانی مردم به کجا پناه ببرند؟ فرمود: «الی الْکوفَةِ وَحَوالیها وَالی قُمْ وَنَواحیها، ثُمَّ قالَ: فی قُمْ شیعَتُنا وَمَوالینا؛ به کوفه و حوالی آن و قم و اطراف آن پناه ببرید. سپس فرمود: شیعیان و موالیان ما در قم هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 215، ح 35)

15. اهل قم یاران امام زمان(عج)

امام صادق علیه السلام خطاب به عفان بصری فرمود: «آیا می دانی چرا قم را قم نامیده اند؟ گفت: خدا و رسولش و شما بهتر می دانید. فرمود: «انَّما سُمّی قُمْ لِانَّ اهْلَهُ یجْتَمِعُونَ مَعَ قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیهِ، وَیقُومُونَ مَعَهُ وَیسْتَقیمُونَ عَلَیهِ وَینْصُرُونَهُ؛ از آن جهت قم را قم نامیده اند که مردم آن بر گرد قائم آل محمّد صلوات الله علیه اجتماع نموده، و همراه او قیام می کنند، و در راه او پایداری می ورزند، و به یاریش بر می خیزند». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 38)

16. اهل قم بندگان پیکارجوی خدا

یکی از راویان حدیث می گوید: خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودم که این آیه شریفه قرائت شد: «فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَیهِمْ عِبَاداً لَّنَا أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّیارِ وَکانَ وَعْداً مَّفْعُولًا؛ هنگامى که نخستین وعده فرامى‏رسد، گروهى از بندگان پیکارجوى خود را بر ضد شما بر مى‏انگیزم( تا شما را سخت درهم کوبند، حتى براى به دست آوردن مجرمان) خانه‏ها را جستجو مى‏کنند، و این وعده‏اى است قطعى» سوره اسراء، آیه 5

سؤال کردم این افراد چه کسانی هستند؟ امام سه مرتبه فرمود: به خدا قسم آنها قمی ها هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 40)

17. اهل قم یاوران اهل بیت علیهم السلام

امام صادق علیه السلام فرمود: «اهْلُ خُراسانَ اعْلامُنا، وَاهْلُ قُمْ انْصارُنا؛ مردم خراسان اعلام و نشانه های ما، و اهالی قم یاوران ما هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 30)

18. اهل قم آمرزیده شده اند

امام صادق علیه السلام فرمود: «اهْلُ قُمْ مَغْفُورٌ لَهُمْ؛ غفران الهی برای اهل قم است». (بحارالانوار، ج 60 ، ص 218، ح 48)

19. تصریح بر نجیب بودن اهل قم

ابان بن عثمان می گوید: عمران بن عبدالله قمی وارد بر امام صادق علیه السلام شد. حضرت خطاب به او فرمود: «کیفَ انْتَ؟ وَکیفَ وُلْدُک؟ وَکیفَ اهْلُک؟ وَکیفَ بَنُو عَمّک؟ وَکیفَ اهْلُ بَیتِک؟ ثُمَّ حَدَّثَهُ مَلِیاً. فَلَمَّا خَرَجَ قیل لِابی عَبْداللَّهِ علیه السلام: مَنْ هذا؟ قالَ: نَجیبُ قُومِ النُّجَباءِ، ما نَصَبَ لَهُمْ جَبَّارٌ الّا قَصَمَهُ اللَّهُ؛ حالت چطور است؟ فرزندانت چطورند؟ عموزادگانت چطورند؟ اهل بیت تو چگونه اند؟ سپس برای مدّتی طولانی با او سخن گفت. هنگامی که عمران از خدمت امام مرخص شد، کسی پرسید: این آقا (که اینقدر مورد احترام شما قرار گرفت) چه کسی بود؟ فرمود: فرد نجیبی از قوم نجباء (مردم قم) بود. مردمی که هرگاه ستمگری قصد بدی نسبت به آنها کند، خداوند او را درهم می شکند». (بحارالانوار، ج 60، ص 211، ح 19)

انتهای پیام/